İhtiyari sebep ve vasıtalar, kulun hayatını sürdürmek için harcadığı nesnelerdir; yemek, içmek gibi. Bunların etkileyici sebep ve vasıtaları ise namaz kılmak ve oruç tutmak gibi sebeplerdir. Şunu iyi bil ki, hayatı etkileyen sebep ve vasıtalardan ihtiyarî olanlar, aşikâre aklîdir. Ve hissî ihtiyaçlardır. Kişi bunları idrak eder, bu yönde konuşur, bunların bizatihi etkili olduklarını düşünürse, hiçbir
Hak Teâlâ (CC), bu sebep ve vasıtaları, beşerin ihtiyarı için yaratmamış, yalnız beşerin ihtiyarına bırakmıştır. Dilerse öğretir, dilerse öğretmez. Bu sebep ve vasıtaları kendi rızasıyla, beşerin çoğalması ve hayâtta kalması için yaratmıştır: Gökleri, yeri, bulutları, yağmur ve benzerlerini yaratmış, buna zıd olarak da etkileyici sebep ve vasıtalar olarak da semâvî kitapları, elçileri, âlimleri var etmiştir.
Şimdi evliyalar ve kutuplar konusunda söz etmenin iki yararı vardır: Birincisi: Yukarıda geçen Hadisler'de sayıların birbirini tutmaması, daha önce sözünü ettiğimiz melâikeler konusunda başkanlar, yardımcıları ve subayları gibi değişik seviyede olmaları sebebiyledir. İkincisi: Değişik Hadisler'de yazıldığı gibi, ebdal konusundaki açıklamalarda, bunlardan bazılarının Mekke-i Mükerreme'de, Şam'da veye Irak'ta olmaları, işlerinin merkezi olarak bu yerlerin imkân dâhilinde
Buna örnek olarak bedenin canlı ve baki kalması için yemek, içmek, tedavi görmek, araziyi sürüp ekmek için öküz ve inek gibi hayvanlardan faydalanmak, su içmek için bir kabı kullanmak, düşmanı uzaklaştırmak için dostlardan ve silâhlardan faydalanmak, bir şey öğrenmek için hocalardan yardım istemek, ilim ve sanatı öğrenmek için kitaplara ihtiyaç duymak, sâlih kişilerden yardım istemek
unlar pekçok olup, daha evvel anlattığımız gibi, biri zarurî hayat vasıtaları, diğeri ihtiyarî hayat vasıtalarıdır. Şayet insan vücudu güçlü olmayıp, kemale erişme özelliği olmamış olsa, Rabbânî mârifeti kazanmayı bilemez, güzel olan şeylere yanaşıp, kötülüklerden uzaklaşmak için güç ve kudreti olmazdı. Bu zıd vasıtalar, başka şeylerden kuvvetlenmiş olur. Bunlardan biri serbest, yani cesedsiz ruhlardır. Bu yalın
Esas hidayet yolu ise kişinin yürüyeceği yolu görmesi, dilinde konuşma gücünün, kulakta işitme gücünün olduğunu bilmesidir. Kişi bu durumda ise, doğruya ulaşmış demektir. Şayet hata varsa, yanılmış demektir. Ey insan! Vay haline ve başına geleceklere! Sen, gerçeğin ne olduğunu bilmiyorsun. Hatta parmağının dahi nasıl oynadığını bilmemektesin. Hangi güç ve kuvvet seni kaldırıp oturtuyor? Hâlbuki bu